Müziğin Çocuk Gelişimi Üzerindeki Etkileri
Anne karnındaki bir çocuk, dış dünyadan gelen bütün uyaranları algılar. Bu sebeple anne adaylarının gebelik sürecinde çocuklarını negatif ses uyaranlarına maruz kalmaktan korumaya dikkat etmeleri gerekir. Çocuk bekleyen kadının doğa sesleri, klasik müzik, yoga müzikleri gibi şiddetli iniş çıkışları olmayan, sakinleştirici, yatıştırıcı müzikler dinlemesi hem gebeliğin daha kolay geçmesine yardım eder, hem de bebeğin ruhsal ve bedensel gelişimini olumlu etkiler. Müziğin çocuk gelişimi üzerindeki etkileri çok yönlü ve gerçekten önemlidir. Müziğin yapısındaki eğlenceli, uyarıcı sesler ve çocuklara yönelik sözler 0 – 6 yaş grubundaki çocuklar için zevkli ve mükemmel bir öğrenme aracıdır.
Anne – babaların çocuklarıyla ilgili sorularından biri şudur: Küçük yaştaki çocuğuma ne tür şarkılar dinletmeliyim? Bilinçli ve önemli bir sorudur bu; çünkü müziğin çocuğun gelişimini umulduğu şekilde olumlu etkilemesi için çocuğa dinletilecek şarkıların doğru seçilmesi gerekir. Okul öncesi dönemi çocuklarına hareketli, keyif veren, anlatmak istediği şeyi bir hayvanın veya kahramanın üzerinden eğlenceli bir şekilde anlatan, insani değerlere dair mesajlar barındıran şarkılar dinletilmelidir. Şarkı tekrarlar içermeli ve küçük bir çocuğun kolayca takip edebileceği türden olmalıdır. Şiddet içermemeli, toplumsal mesajlar vermeli, çocuk diline ve sesine benzer bir tonda seslendirilmelidir. Ayrıca çocuğa tempo tutma, dans etme olanağı veren bir ses dizimine sahip olmalıdır.
Çalan bir müziğe eşlik ederek yuvarlanmak, dönmek, zıplamak, dans etmek çocukların ince kas becerilerinin harekete geçmesini sağlar. Şarkı sözlerini ezberlemek zekayı, yeteneği ve belleği geliştirir. Doğru seçilmiş şarkılar sayesinde küçükler bilinçaltında ilk sosyal öğrenmelerini de gerçekleştirirler. İyi bir insan olmak, arkadaşlık kurmak, çalışkan olmak, başkalarına yardım etmek, temiz olmak gibi değerleri sempatik hayvan figürleri üzerinden sunan şarkılar çocuğun bu önemli değerleri kavramasının ve edinmesinin yolunu açar. Müzik, yetişkinler için bir rahatlama, duyguları dışa vurma, eğlenme, zaman geçirme aracı iken çocuklar için etkili bir eğitim – öğretim aracıdır.
Çocukların, hangi toplumda yaşarlarsa yaşasınlar, sesleri algılama ve müzikal uyaranlara dikkat etme konusunda yetişkinlerinkine benzer bir yeteneğe sahip olduğunu gösteren bazı araştırmalar mevcuttur. 3 – 6 aylık bebekler duydukları müziğe doğru dönmeye ve bundan keyif aldıklarını göstermeye başlarlar. 1 yaşındaki bir bebek, sesini ve ellerini kullanarak, duyduğu hareketli bir müziğe katılmayı çalışır. Aynı şarkıyı tekrar dinlediği zaman da, parçaya aynı seslerle ve aynı hareketlerle eşlik etmek gibi, bunu tanıdığını belli edecek hareketler yapar. 2 yaşındaki bir bebeğin müzik dinlemekten hoşlandığını ve hareketlerini müziğin ritmine uydurmaya çalıştığını fark edersiniz. 3 – 5 yaş arasındaki çocuklar ise müziğe doğaçlama hareketlerle tepki vermekten çok oturup dinleme eğilimindedirler. Yukarıda müziğin çocuk gelişimi üzerindeki etkileri çok yönlüdür demiştik, gerçekten öyledir. Bu davranış, müziğin okul öncesi çağını süren çocuklara dinleme, dikkat verme ve sessiz kalma alışkanlığını da kazandırdığını göstermektedir.
Konuşmaya çalışan çocuklar bunu ilk önce duydukları sesleri taklit ederek yapmayı denerler. Ağızlarından önce küçük ifadeler çıkar. Zaman ilerledikçe bu ifadeler birleşip cümleler haline gelmeye başlar. Cümle kurmayı yeni yeni denemeye başlayan bir çocuk, akıcı ve hoş bir müziğin içindeki basit ve uyumlu sözleri de ezberler ve taklit etmeyi dener. Taklit ederek öğrenme konusundaki yeteneği arttıkça dil kullanma becerileri hızlanır. Sözlerin ve müziğin uyumlu olduğu, çocukların ritmine uymakta ve seslerini tekrarlamakta zorluk çekmediği çocuk şarkıları, küçüklerin anlaşılır cümleler kurma becerisini de geliştirir.
“Ses”i çocukları için bilinçli bir şekilde bir eğitim aracı olarak kullanan ebeveynler çocuklarının algılama, yorumlama, düşünme ve yaratıcılık sistemlerinin gelişmesine yardım etmiş olurlar. Müzik; çocuğun heyecanlı, öfkeli, aşırı duygusal bir durumdan daha sakin bir duruma geçmesine, saldırganlık, güvensizlik, gerginlik gibi ruh hallerinin olumlu yönde değişmesine yardımcı olur. Gözlem yapma ve dikkatini yoğunlaştırma yeteneklerini arttırır, davranışlarını etkiler.
Okullarda müzik eğitimi verilmesi, doğru ve yeterli bir şekilde yapılması kaydıyla, çocukların çeşitli alanlardaki beceri ve yeteneklerinin gelişmesini sağlar. İsviçre’deki Frioburg üniversitesinde çalışan Psikolog Maria Spychiger tarafından yapılan bir çalışma okulda diğer öğrencilerden daha yoğun bir müzik eğitimi alan çocukların dil öğrenme yeteneklerinin diğerlerine göre daha yüksek olduğunu göstermiştir. Bu çalışma 7 – 15 yaş grubundaki çocuklar üzerinden yapılmıştır. Bu yaştaki çocukların bulunduğu 70 sınıfın yarısı, matematik ve dil derslerinden kalan zamanlarda haftada 1 – 2 saat müzik eğitimi almaya devam ederken, diğer yarısına haftada 5 gün, 45 dakika daha fazla müzik eğitimi verilmiştir. 3 yıl sonra, ikinci gruptaki çocukların dil dersinde ötekilerden daha başarılı olduğu ve 2 grubun matematik dersindeki başarıları arasında kayda değer bir fark olmadığı tespit edilmiştir.
Küçük yaşta bir müzik aleti çalmaya başlayan ve buna düzenli olarak devam eden çocukların, kullandıkları müzik aletine bağlı olarak belli organlardaki motor becerileri, özellikle de ince motor becerileri gelişir ve güçlenir. Ayrıca, ritim saymak, notaları dikkatle takip etmek gibi şeyler matematiksel becerilerinin desteklenmesini sağlar. Bir müzik aleti çalmanın çocuklar üzerinde çalışma disiplini kazandırma, hafızayı güçlendirme, dikkatin odaklanmasına yardım etme, sorumluluk bilincini ve kendine güveni arttırma, stres ve kaygı düzeyini düşürme gibi olumlu etkileri de olur.
Müziğin çocuk gelişimine etkileri listelerinde yer alan maddelerden biri de sosyalleşme becerilerini arttırmasıdır. Çocukların hemen hepsi, anaokullarında düzenlenen müzikli ve danslı gösterilere katılmayı severler. Grupla beraber şarkı söylemek ve dans etmek çocukların birbiriyle iletişim kurmasını, birbirine yardımcı olmasını gerektirir. Böylece çocuklar kendi özelliklerine ve zevklerine yakın kişilerle tanışma, sosyal becerilerini güçlendirme olanağı bulurlar.
Çocuğunuzun Müzikle İlgilenmesini Sağlamak Veya İlgisini Geliştirmek İçin Neler Yapabilirsiniz?
Müziğin çocuğunuzun gelişimini olumlu yönde etkilemesini istiyorsanız ona daha bebekken müzik dinleme alışkanlığı kazandırmalı ve doğru şarkılar seçmeye dikkat etmelisiniz. Çocuğunuzu gözlemleyip daha çok ne tür müziklere ilgisi olduğunu tespit etmeniz de iyi olur. Aslında, neredeyse bütün çocuklar müziğe karşı ilgi duyarlar. Bu ilgiyi pekiştirmek için neler yapabileceğinize gelince:
*Onu çocuklara hitap eden konserlere, müzikal oyunlara götürün.
*Evde her zaman TV programları izlemekten kaçının, arada bir müzik dinleyin.
*Uyku öncesinde çocuğunuza hafif, dinlendirici müzik parçaları dinletin.
*İlgi duyduğu bir müzik aleti varsa onu çalması için gereken adımları atın.