Çocuklarda Alt Islatma Sorunu: Sebepler Ve Çözüm Önerileri
5 yaşını bitirmiş çocukların mesanelerini kontrol edebilmeleri, gece veya gündüz saatlerinde idrar kaçırma sorunu yaşamamaları beklenir. Bebeklerde tamamen reflekse bağlı olan altına işeme olayı, tuvalet eğitimi almanın ve bebeğin büyüdükçe mesanesini kontrol etme becerisini kazanmış olmasının etkisiyle giderek azalmaya başlar. Çocuklarda alt ıslatma oranı 3 yaş civarında yüzde 40 iken 5 yaşında yüzde 15’e iner. 5 yaşını bitirmiş bir çocuk ayda 6 -7 kere altını ıslatıyorsa ve bu durum 3 aydır düzenli olarak devam ediyorsa ortada bir sorun olduğu düşünülebilir.
Çocuklar Neden Altlarını Islatırlar?
Tıp dilindeki ismi enürezis olan bu sorun büyük oranda genetik yatkınlıkla ilgilidir. Ebeveynlerinden biri bu sorunu yaşamış olan bir çocuğun aynı sorunu yaşama ihtimali yüzde 43’tür. Hem annede, hem de babada bir altını ıslatma öyküsü varsa bunun çocukta görülme oranı yüzde 77’ye yükselir. Sorunu yaşayanın çocuğun anne veya babası değil de hala, teyze, dayı veya amca gibi yakın bir akrabası olması durumunda ise bu oran yüzde 15’tir.
Gece altını ıslatan çocukların bu durumu genetik faktörler dışında çocuğun mesane kapasitesinin küçük olması, uykusunun çok derin olması veya gece uykusu sırasında mesanesinin dolduğunu hissetme becerisini kazanamamış olmasından kaynaklanır. Altını ıslatan çocukların yüzde 2 – 3’lük bir kısmında da böbrek ve mesane sorunları veya şeker hastalığı olduğu görülür.
Çocuk, Yaşadığı İdrar Kaçırma Sorunundan Nasıl Etkilenir?
Yıllar boyunca gece uykusunda altını ıslatan çocukların yüzde 10 – 15’i utanma, depresyon, aşağılık kompleksi ve özgüven azalması gibi sorunlar yaşarlar. Okula giden bir çocuk, arkadaşlarının kıyafetleri idrar koktuğu için kendisinden uzak durmasından dolayı incinebilir. Bu durumdaki çocuklar arkadaşlarının sorunu duyma ihtimalinden korkar, geceleri bir akraba veya arkadaş evinde kalmaktan ya da arkadaşlarını kendi evlerine yatılı misafir olarak davet etmekten çekinirler. Bu durumu cinsel fonksiyonla özdeşleştiren çocuklarda cinsellikle ilgili bazı endişeler de oluşabilir.
Erkek Çocuklarında Daha Yüksek Oranda Görülüyor
5 yaşındaki erkek çocuklarının yüzde 7’si, 10 yaşındakilerin de yüzde 3’ü geceleri altlarını ıslatırlar. Bu oran 5 yaşındaki kızlar için yüzde 3, 10 yaşına gelmiş kızlar için yüzde 2 olarak tespit edilmiştir. Bu çocukların aşağı yukarı yüzde 75’inin birinci dereceden akrabaları da aynı problemi yaşamıştır ve özellikle hem annesi, hem babası altına kaçırma sorunu yaşayan çocuklarda alt ıslatma oranı ciddi derecede yüksektir.
Gündüzleri Alt Islatma Problemi
Geceleri uyurken idrarını kaçıran çocukların yüzde 15’inin durumu kendiliğinden düzelebilir. Bu durum altını ıslatan çocukların çok büyük kısmının bir uzman tarafından tedavi edilmesi gerektiğini gösterir. İdrar kaçırma tedavisi gecikirse çocuğun psikolojisi bozulabilir ve okul başarısı olumsuz etkilenir. Gündüz saatlerinde, uyanık durumdayken altını ıslatan çocukların durumu bunu geceleri yapanlardan çok daha ciddidir. Bu, kendiliğinden ortadan kaldıran bir sorun değildir, mutlaka tedavi edilmesi gerekir. Geceleri altını ıslatan bir çocuğun böbreklerinin ciddi bir zarar görmesi ihtimali, uzun yıllar tıbbi tedavi yapılmasa bile, pek yüksek değildir. Fakat gündüzleri yaşanan idrar kaçırmaların tedavisinin gecikmesi böbreklere çok ciddi hasarlar verebilir.
Sorunun Kendiliğinden Düzelmesini Beklemeyin
Altını ıslatan çocukların bir kısmının durumu gerçekten de zamanla, tıbbi bir müdahale yapılmadan düzelebilmektedir. Fakat pek çok çocuğun da tedavi edilmeye ihtiyacı vardır ve kendi çocuğunuz için bunların hangisinin geçerli olduğunu bilemezsiniz. Bu normal dışı durumun ve onunla bağlantılı sorunların inkar edilmesi veya görmezden gelinmesinin çocuk üzerinde de, aile üzerinde de olumsuz etkileri olur. Önce çocuğun boşaltım sisteminde bir sorun olup olmadığından emin olmak için gereken tıbbi tetkikleri yaptırmak gerekir. Çocuğun fizyolojik bir sorunu olmadığı ortaya çıkarsa bu kez de problemin psikolojik boyutları araştırılmalıdır.
Bazı aileler kendileri veya bir önceki çocukları da aynı deneyimi yaşadığı için bir süre sonra bu durumu kabullenirler. Fakat bu tutum doğru değildir. Altını ıslatan çocuk zaten sürekli bir hayal kırıklığı, beceriksizlik ve başarısızlık hissi içindedir, aile bireyleri de sürekli olarak tekrarlanan bu durumdan ötürü sıkıntı, bıkkınlık, bazen de kızgınlık duymaya başlarlar. Çocuklarda idrar kaçırma sorunu, gerekli müdahaleler yapılmazsa ergenlik çağına, hatta kimi zaman yetişkinliğe kadar devam edebilir.
Çocuklarda gece yatak ıslatma sorununun psikolojik sebeplerden kaynaklanması sık görülen bir durum değildir. Problem çoğu zaman genetiktir. Bazen de bir vücut sağlığı sorunu söz konusudur. Birçok uzman, bu konuda, psikolojik faktörlerin problemin sebebi değil sonucu olduğunu düşünmektedir. Psikolojik kökenli yatak ıslatmalar çoğu zaman sonradan başlar. Örneğin aylardır altını ıslatmayan bir çocuk günün birinde altını ıslatmaya başlayabilir. Böyle bir durumun yanında başka psikolojik belirtiler de görülüyorsa bir çocuk psikologuna danışmak faydalı olabilir.
Ailelere Tavsiyeler
*Ebeveynlerin veya çevresindeki bakıcı gibi kişilerin altını ıslatan çocuğa ceza vermesi gelişmiş ülkelerde bile görülebilen yaygın bir tavırdır. Bu tavır ülkemizde yüksek bir oranda görülmektedir. Çocuğunuza, şu veya bu sebeple kontrol edemediği ve kendisini de sıkıntıya sokan bu durum için ceza vermekten kaçınmalı, etkili bilimsel çözümler için bir uzmana götürmelisiniz.
*Çocuğun yatmasına 2 saat kala fazla miktarda sıvı tüketmemesine dikkat etmelisiniz.
*Altının kuru kalmasını sağlamak için bez bağlamaktan kaçınmalısınız. Bu onun geceleri tuvalete kalkma yönündeki motivasyonunu olumsuz etkiler.
*Altını ıslatan çocuklar bunu büyük oranda istem dışı olarak yaparlar, bilinçli olarak yapanların oranı düşüktür. Ayrıca, her iki durum da bir probleme işaret eder. Çocuğunuzun bunu inadına yaptığını düşünmemelisiniz, bu soruna sakin ve doğru bir şekilde yaklaşmanızı engeller.
*Çocuğunuza hakaret etmemeli, bağırıp çağırmamalı, suçlayıcı sözler söylememelisiniz. Kuru kalktığı zamanlarda onu motive etmeli, bunu başarabileceğini bildiğinizi ifade etmeli, her zaman sevecen ve sabırlı olmaya çalışmalısınız. Altını ıslattığı zamanlarda ona cesaretini kıracak şeyler söylemekten kaçınmalısınız.
*Çocuğu rastgele saatlere uykusundan kaldırıp tuvalete götürmek sorunun çözülmesini sağlamaz.
*Tuvalet eğitiminin çok erken yaya ve baskıcı bir şekilde verilmesinin çocuğun yatağını ıslatmasına yol açabileceği yolunda görüşler mevcuttur.
*Yukarıda belirttiğimiz, çocuğun yatma saatine yakın sıvı almasını engellemek veya gece kaldırıp tuvalete götürmek gibi şeyler uygulandığı günler için etkili olabilir. Fakat çocuğun altını ıslatmasına yol açan bir hastalığı varsa onu bu şekilde tedavi edemezsiniz.
*6 yaşına girmiş olan bir çocuk hala idrar kaçırıyorsa yapılacak en doğru şey bir üroloji uzmanı ile görüşmektir.
Çocuklarda diş hekimi korkusu için tıklayın
Çocuklarda ödev yapmayı sevmeme sorunu için tıklayın