Çocuklarda boğmaca hastalığı
Büyük kısmı Temmuz-Ekim ayları arasında görülen boğmaca vakaları hastalığa yakalanan her 100 bebekten 4’ünü hayattan koparıyor. Erişkinlerde veya çocuklarda boğmaca hastalığı dış çevre koşullarına fazla dayanamayan ama soluk borusu ve gırtlak mukozasında rahatça üreyip gelişen bir mikroorganizmadan kaynaklanıyor. (Bordetella pertussis) Çok bulaşıcı bir hastalık olan boğmaca vücuda hastanın konuşurken veya öksürürken çevreye yaydığı tükürük damlacıklarının solunmasıyla girer. Boğmacanın hastanın çamaşırları ve kullandığı eşyalar üzerinden bulaşması da muhtemeldir fakat boğmaca basili dış ortam koşullarına dayanıklı olmadığı için bu ihtimal çok düşüktür.
Boğmaca daha çok çocuklarda olmak üzere her yaştaki insanlarda görülebilir. Ergen ve erişkin yaşlarda görülme sıklığı 2005 öncesinde yüzde 6.5 iken 2005’de yüzde 16.9’a çıkan bu hastalığın 10-15 günlük kuluçka dönemi hemen hiçbir belirti vermeden geçer. Bu süre geçtikten sonra hastada sıradan bir soğuk algınlığını düşündürecek hafif ateş, kızarıp sulanmış gözler gibi belirtiler görülür. Boğazının kızarıklık, burun akıntısı ve kuru bir öksürük dışında çocuğun durumu genel olarak kötü görünmez. Fakat çocuklarda boğmaca hastalığı söz konusu olduğunda bu belirtiler yanıltıcıdır; ‘akıntılı dönem’ veya ‘nezle dönemi’ denilen 6-7 günden sonra çocuğun durumu ağırlaşmaya başlar. Öksürük artık daha kuru, hırıltılı ve inatçıdır; ayrıca geceleri daha rahatsız edici olur. Bu yüzden yeterince uyuyamayan çocuk acı çekmeye, hırçın ve sinirli davranışlar sergilemeye başlar. İkinci haftanın sonunda tipik boğmaca belirtileri görülür; ağlama, yemek yutma, fiziksel güç harcama gibi durumlardan sonra art arda gelen öksürük nöbetleri başlar. Bu nöbetlerin süresi ve şiddeti hastadan hastaya farklılık gösterir. Kimi zaman çocuk nöbetin gelmekte olduğu hisseder ve yaptığı şey bırakıp birkaç saniye şaşkın şaşkın bekler; çok gecikmeden de öksürük nöbeti başlar. Başlangıçta daha sık olmak üzere her gün farklı sıklıkta ortaya çıkan bu nöbetler üst üste 4-5 veya daha fazla kere devam edebilir. Nöbetlerden dolayı hasta çocukta kusma ve aşırı terleme görülebilir.
Boğmaca hastalığı çok şiddetli olmayan vakalarda 8-10 hafta kadar sürer. Bu esnada bünyede bir başka enfeksiyon gelişirse nöbetler yinelenip hastalık uzayabilir. Şiddetli nöbetlerde hastanın yüzünün kırmızı-mor bir renk aldığı, gözlerinin kızarıp sulandığı, dilinin dışarı çıktığı görülür.
Boğmacanın iyileşme evresinde nöbetler seyrelir ve kusma ortadan kalkar. Beslenme düzelmeye başlar, geceleri gelen öksürük krizleri azaldığından uyku süreci daha rahat hale gelir. Boğmaca belirtilerinin seyrekleştiği 2-3 haftadan sonra hasta iyileşir.
Bebeklere ikinci, dördüncü ve altıncı ayın sonlarında karma aşı şeklinde boğmaca aşısı ve on sekizinci ayın sonunda da bir pekiştirme aşısı yapılır. 2010 yılının Ekim ayından bu yana, ilköğretim birinci sınıfların rutin aşı takvimine beşinci doz boğmaca aşısı eklenmiştir. Fakat bu aşı kişilere ömür boyu bağışıklık kazandırmaz.